İnşaat literatüründe cam yünü veya taş yünü olarak tanımlanan ama aslında bir doğaltaş çeşidi olan madendir. Fakat endüstride çeşitli işlemlerden geçirilerek zenginleştirilmiş ve yalıtım malzemesi şekline getirilmiştir. Ayrıca zemin döşemesi amaçlı olarak kaldırım ve küp taşı olarak tercih edilmektedir. Magmatik kökenli bir doğal taş çeşidi olan bazalt, dış püskürük kayaç türüdür.
Bazalt genel olarak koyu gri-füme renkli bir doğaltaştır. Bazı bölgelerde yüzeye ulaşan lav tabakasının içerdiği kimyasal bileşenler vasıtasıyla yeşil, kahverengi, sarı ve boz renklerde veya koyu siyah bir renkte de karşımıza karşımıza çıkabilir. Madencilik lüteratüründe dişi ve erkek bazalt olarak ikiye ayrılan bu taşlar ülkemizde bir çok ilimizde çıkmaktadır. Erkek karakterli bazaltlar, sütun şeklinde yer alırken dişi bazaltlar moloz şeklinde yayılmaktadır. Sütun çeklinde olan bazaltlar ülkemizde bazalt küp taşı olarak tercih edilmektedir. Dişi bazaltlar ise döşeme taşı ve bordür-oluk üretilme amaçlı olarak tercih edilmektedir. Erkek bazaltlar çekiç/balyoz yardımı ile elde kırılarak işlenirken, dişi bazaltlar mermer estesi olarak bilinen endüstriyel kesim makineleri vasıtası ile doğal taş piyasasına kazandırılmaktadır. Magmatik kökenli bir doğaltaş olan bazaltın bir çok kayaç türünden farklı yönleri vardır. Özellikle bünyesinde barındırdığı ‘’kedi bacağı’’ tabiri ile bilinen gözenekli yapıya sahip olmasının ana nedeni mağmanın diğer türevlerine göre daha hızlı ve özgür bir şekilde yeryüzüne ulaşmasından kaynaklanmaktadır. Mağmadaki gaz boşlukları çok hızlı bir şekilde yeryüzüne ulaştığında bu hava boşlukları taşın yapısında boşluklar meydana getirmektedir. Derinlik kayaçları, hızlı ve sert bir basınca maruz kaldığından yapılarında herhangi bir boşluk meydana gelmemektedir. Bu karşılaştırmadan da anlaşıldığı üzere bazalt bir yüzey kayacıdır ve boşluklu bir yapıya sahip olması da bu özelliğinden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle deneyimli maden mühendisleri bazalt için doğaltaş gazozu tabirini kullanmışlardır.
Bazı durumlarda bazaltın püskürme hızı daha dinamik ve hızlı olduğundan bazaltın yayılma şekli daha dağınık ve parçacıklı olmaktadır. Karacadağ Bölgesindeki bazalt yapısı bu yöndedir ve daha çok konkasörde kırılıp mıcır agrega yapmaya daha müsait bir yönde şekillenmiştir. Bazaltlar özet olarak mevcut yapısına uygun olarak aşağıdaki amaçlarla işlenmektedir.
. Bazalt küp taşı
. Bazalt döşeme (kumlu bazalt, patinatolu bazalt, cilalı bazalt, honlu bazalt gibi)
. Bazalt bordür
. Bazalt yağmur oluğu
. Bazalt agrega
Sertlik açısından 7 mohs gibi yüksek derece bir sınırda olmasından sebeple granit ve diyabaza yakın bir dayanıklılığa sahip olan bu doğal taş, bazaltlar bazik kökenli bir doğaltaş olup dip kayaç eş türü Gabro ‘ dur. Gabroya ülkemizde Samsun ve Amasya da rastlanır. Bu iki kayaç türü de kalsik plajiyoklas dır.
Hazırlayan: Rıza Keskin
